استان خوزستان به‌عنوان قطب اصلی تولید نفت و گاز ایران، سال‌هاست با معضلی زیست‌محیطی به نام فلرهای نفتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. فلرهای نفتی (مشعل‌های گازسوز) از گذشته تاکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل آلودگی هوا در این منطقه شناخته می‌شوند و خاموشی آن‌ها همواره یکی از دغدغه‌های مهم مردم و مسئولان بوده است. باوجود برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، روند خاموشی این فلرها از برنامه زمان‌بندی عقب‌مانده است، مسئله‌ای که نگرانی‌های جدی زیست‌محیطی و بهداشتی به همراه دارد.

فلرهای نفتی؛ تهدیدی برای محیط زیست و سلامت انسان

فلرهای نفتی، مشعل‌هایی هستند که در فرآیند استخراج و پالایش نفت و گاز، گازهای همراه را سوزانده و باعث انتشار آلاینده‌های مضر مانند دی‌اکسید گوگرد (SO₂)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ترکیبات آلی فرار (VOCs) می‌شوند. این آلاینده‌ها نه‌تنها کیفیت هوا را کاهش می‌دهند، بلکه اثرات جبران‌ناپذیری بر سلامت ساکنان مناطق نفت‌خیز، به‌ویژه در خوزستان دارند. آمارها نشان می‌دهد که بیماری‌های ریوی، قلبی و سرطانی در این مناطق شیوع بیشتری دارد که ارتباط مستقیمی با انتشار آلاینده‌های ناشی از سوختن گازهای فلر دارد.

برنامه‌های خاموشی فلرها و مشکلات اجرایی

وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست ایران، طی سال‌های اخیر، طرح‌هایی را برای کاهش و در نهایت خاموشی این فلرها ارائه داده‌اند. برخی از این طرح‌ها شامل جمع‌آوری و استفاده بهینه از گازهای همراه، احداث واحدهای فرآوری گاز و تبدیل آن به محصولات باارزش مانند گاز مایع (LPG) و سوخت‌های جایگزین است. اما به‌رغم این برنامه‌ها، روند اجرای پروژه‌های مربوط به خاموشی فلرها از زمان‌بندی عقب‌مانده است.
مشکلات اصلی اجرای این برنامه‌ها عبارت‌اند از:

کمبود منابع مالی: سرمایه‌گذاری بالا برای احداث واحدهای فرآوری گاز یکی از موانع اصلی پیشرفت طرح‌های کاهش فلرینگ است.

مشکلات فنی و زیرساختی: نبود زیرساخت‌های مناسب جهت جمع‌آوری و استفاده از گازهای همراه مانع اجرای سریع این برنامه‌ها شده است.

عدم همکاری برخی شرکت‌های نفتی: برخی از شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز، به دلایل اقتصادی و مدیریتی، تمایلی به سرمایه‌گذاری در این زمینه ندارند.

تحریم‌ها و مشکلات انتقال فناوری: تحریم‌های بین‌المللی، مانع ورود تجهیزات مدرن برای بازیافت و فرآوری گازهای همراه شده است.

راهکارهای پیشنهادی برای تسریع خاموشی فلرها

ایجاد مشوق‌های اقتصادی: ارائه تسهیلات مالی و معافیت‌های مالیاتی به شرکت‌های نفتی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های کاهش فلرینگ.

استفاده از فناوری‌های نوین: توسعه و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید برای جمع‌آوری و استفاده بهینه از گازهای همراه.

افزایش نظارت و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر: سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر نهادهای نظارتی باید با جدیت بیشتری بر اجرای تعهدات شرکت‌های نفتی نظارت کنند.

توسعه همکاری‌های بین‌المللی: با وجود تحریم‌ها، استفاده از ظرفیت‌های علمی و فنی کشورهای همسایه و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
خاموشی فلرهای نفتی در خوزستان نه‌تنها یک ضرورت زیست‌محیطی، بلکه یک مطالبه عمومی است که تأثیر مستقیمی بر سلامت و کیفیت زندگی مردم این استان دارد. هرگونه تعلل در اجرای این برنامه‌ها، می‌تواند به تشدید مشکلات زیست‌محیطی و افزایش بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا منجر شود. بنابراین، دولت، شرکت‌های نفتی و نهادهای مرتبط باید با همکاری و برنامه‌ریزی دقیق‌تر، روند اجرای طرح‌های کاهش فلرینگ را تسریع کنند.
منوچهربرون